Chuyện bên lề ...

.                                                                                                                                                                                       

 Chuyến đi của     

Tổng Thống một đại cường                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Phạm Bá

Tổng Thống Hoa Kỳ Obama đến thăm VN ngày 23-5-2015, vài giờ đồng hồ sau ngày bầu cử Quốc Hội thứ 14 của VN 22-5-2016. Như mọi người đều biết mọi sự kiện diễn tiến trong ba ngày ông đến VN từ Hà Nội đến Saigon, qua báo chí và truyền hình trong và ngoài nước, người viết ở đây chỉ là người lượm lặt ghi nhận những chuyện bên lề chuyến viếng thăm của ông như để góp vui với bạn đọc.

        
     1-   Welcome tự phát.-

Ngay trong đêm 22-5, nghe tin máy bay Air Force One của ông Obama đáp xuống phi trường Nội Bài thì người dân Hà Nội chẳng ai bảo ai đã ùn ùn kéo nhau ra đứng chờ từ hai ba giờ trước dọc theo quãng đường dài dẫn vào thành phố chỉ để được nhìn thấy tận mắt đoàn xe của ông. Đoàn xe đông thật ! Theo sau hai Quái Thú –The Beast “Cadillac One” đen bóng của Toà Bạch Ốc lừng lững tiến vào một thành phố đã một thời “ăn bom đạn của đế quốc…” là một đoàn xe SUV mà phần lớn những xe này được phi cơ của không lực Hoa Kỳ mang từ Mỹ đến. Còi hụ vang lên cùng với đèn chớp của xe cảnh sát được dịp trổ nghề với thị dân Hà Nội. Rồi qua sáng ngày hôm sau 23-5 mới khiếp! Hà Nội bàng hoàng bừng dậy như để chào đón một “vị lãnh tụ tinh thần”; nhất là dọc theo những con đường bị cấm, vì đó chính là những đường đoàn xe của ông sẽ đi qua. Người dân đoán biết thế. Ôi! những bàn tay vươn lên tuởng như muốn níu lấy những bàn tay; “cờ hoa đế quốc” được người dân phất tung hô rập trời chào mừng ông TT. Có người trộm nói: “Chúng ta đi bầu hôm qua, nhưng người đắc cử với số phiếu đa số tuyệt đối lại là TT Hoa Kỳ Barack Obama hôm nay “…

Báo chí Hà Nội không giấu diếm được những tình cảm của cư dân Hà Thành: Trần Mỹ Linh, cô gái Hà Nội duyên dáng mặc áo dài mầu vàng dâng hoa chào đón TT Obama khi ông vừa bước ra khỏi phi cơ Air Force One là một sinh viên nghành Ngữ Học, 21 tuổi thuộc Đại Học Khoa Học Xã Hội & Nhân Văn Hà Nội, ghi nhận niềm cảm xúc của cô trên trang Facebook: “…Tớ nói thật… là tay của Ngài Barack Obama…ấm, ấm lắm …”.  

Ngày 24-5-2016, TT Obama đứng trước hơn 2000 người trong Hội trường Trung Tâm Hội Nghị Quốc Gia Ba Đình Hà Nội, ông đã thao thao bất tuyệt chuyển tải một thông điêp dài bao gồm các vấn đề mà người dân VN đang mong đợi. Như nắng hạn lâu ngày gặp mưa, một thanh niên Hà Nội – Minh Phạm, bày tỏ tâm tình của mình trong trang báo VNExpress:

  

“Chúc mừng dân tộc VN                                   

Có người bạn tốt đến thăm nước nhà

Một ngưòi sống rất chan hòa

Bình dân dung dị như là người thân

Tuy xa bỗng hóa nên gần

Một người đáng mến như dân của mình

Ông đến như ánh bình mình

Mở ra hy vọng dân mình đợi mong…”

2-   Lẩy Kiều & Những vần thơ…-

Cái sinh động trong những bài diễn văn của các TT Hoa Kỳ khi đến thăm VN là luôn luôn lần tìm về những lối mòn cổ điển trong văn học VN qua những nét tinh túy của văn chương nghệ thuật. Đó là các sự kiện “lẩy Kiều”.

Nếu như năm 2000, TT Clinton đến VN mang theo món quà bỏ cấm vận để đánh dấu một cử chỉ của lòng tin:

                                        ”Sen tàn cúc lại nở hoa;

                              Sầu dài ngày ngắn đông đà sang Xuân”

                                                                  (Câu 1795-1796)

                   (…Just as the lotus wilts, the mums bloom forth;

                     Time softens grief and the winter turns to Spring)

                                                                   (TT Bill Clinton)

- Chiến tranh đã qua đi, hãy chôn vùi quá khứ để sang một trang lịch sử mới - và như Phó TT Joe Biden trong yến tiệc tại dinh quốc khách tại Washington DC hồi tháng 7-2015, khi cụng ly với TBT Ng. Phú Trọng, qua nhiều nỗ lực để đánh dấu những chặng đường thăng trầm của quan hệ hai nước Việt-Mỹ, ông nói :

                                    ”Trời còn để có hôm nay;

                                Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”

                                                                   (Câu 3121-3122)

                               (Thank heaven we are here today;

                           To see the sun through parting fog & clouds)

                                                                   (PTT Joe Biden)

-Những nghi ngại giữa hai nước nay đã không còn nữa, thay vào đó là những sự phát triển tầm cao, thì hôm nay ở TT Barack Obama, ông cũng lại mang Kiều ra lẩy trước 2000 người khiến cả khán phòng không nén được cảm xúc:

                                ” Rằng trăm năm cũng là đây;

                               Của tin gọi một chút này làm ghi”

                                                                   (Câu 355-356)

                          (Please take from me this token of trust,

               So we can embark upon our 100-year journey together)

                                                                   (TT Barack Obama)

-Đó chính là món quà TPP và việc bỏ cấm vận vũ khí sát thương cho VN.

Được biết người chuyên viết diễn văn cho TT là Cody Keenan và lần này “Lẩy Kiều” do GSTS

Peter Xinoman thuộc Đại Học Berkeley đề xuất, chẳc hẳn phải có sự tiếp tay của phu nhân người Việt là Bà Nguyễn Nguyệt Cầm. GS Peter là người đã dịch truyện “Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng – Dumb Luck” sang Anh Ngữ.

Đối lại là những giòng cảm xúc đầy chân tình một thuả của người dân trong báo VNExpress:

“Chúng tôi đang chờ Ngài phát biểu

Đợi trông như đếm đến từng giây !

Háo hức thay trong sự kiện này

Lịch sử viết tiếp thêm trang mới”

(Lân Giang )

Ôi! sao dễ thương đến thế nhỉ…

Vẫn chưa hết những chân tình vừa hé mở, người Saigon (Mẫn Lê) trìu mến TT Obama qua những vần thơ như bộc lộ hết cả tâm tư của mình:

“Tấm lòng ông tựa biển Đông

Như dòng sông mát mênh mông đất trời

Một nhân cách lớn trong đời

Chân tình nồng ấm, rạng ngời nhân văn

Mới gặp như đã quen thân

Những nơi ông đến, người dân đón mừng

VN rộn rã tưng bừng

Mọi người đều hướng theo từng bước ông”

3-   Bún Chả Hương Liên

TT Obama ăn tối ngày 23-5 tại Quán Bún Chả Hương Liên Hanoi với Anthony Boudain, một nhà văn chuyên về ẩm thực, tốt nghiệp The Culinary Institute Of America  năm 1978 và là một “đầu bếp” nổi tiếng thế giới với tác phẩm đầu tay “Kitchen Confidential.. .”.  Hiện ông đang dẫn thu hình một chương trình ẩm thực mùa thứ 8 có tên là “Anthony Bourdain: Parts Unknown”, nghe đâu sẽ được CNN phát hình vào mùa Thu này. Dĩ nhiên bữa ăn bún chả này đã được Toà ĐS Hoa Kỳ ở Hanoi và Anthony hoạch định và đạo diễn, trong đó phần “an ninh môi trường” được thực hiện tuyệt đối an toàn ít ai biết đến. Món “Chả nướng” mà TT ăn là thit heo bầm… được mang từ Mỹ đến. “Việc ướp, xiên & nướng thịt…” được nhà hàng thực hiện tại chỗ dưới sự “giám sát” chặt chẽ của viên bếp trưởng Nhà Trắng và ngay cả món nước mắm chấm …đều đã được đầu bếp Toà Bạch Ốc xét nghiệm, kiểm tra, nếm thử…trước đó. Và đến ngay người hầu bàn cho TT cũng đã được an ninh mật vụ chỉ định, không được ai khác mà phải là Cô Hằng Nga, người sau đó được báo chí Hà Nội phỏng vấn đã vui vẻ, tươi cười trong niềm hạnh phúc nhất trong đời cô, nói – nguyên văn:”…Bắt tay ông rất chi là ấy…là sướng…”; “Ôi ! mềm và ấm làm sao!…”

Nếu nhìn kỹ những video clip trong quán, thấy rất đông khách ngồi ăn. Họ tỉnh bơ như không hề hay biết có TT đang ăn bún. Không ríu rít nhỏ to. Không ngó ngang ngó dọc. Vì tất cả đã được người đạo diễn dặn dò kỹ lưỡng từ trước. Tóm lại không gian trong quán có một bầu không khí rất tự nhiên như “người Hà Nội”.

Nhưng chuyện quán Bún Chả Hương Liên chưa chấm dứt ở đây…

Ngay ngày hôm sau, 24-5 và những ngày kế tiếp, cư dân Hà Thành nườm nượp đổ về quán Hương Liên chỉ để được thưởng thức hương vị bún chả quán này, nhưng hôm nào cũng “Cháy Hàng” khiến chủ nhân phải liên tiếp đề bảng bên ngoài cửa tiệm: “Đã hết Hàng”. Có khi thịt nướng không kịp, có khi không đủ nhân viên hầu bàn phục vụ. Nhiều người dù phải chờ bao lầu nữa, cũng chờ, chỉ để được vào trong quán, nhất là đòi được lên lầu hai, ngồi vào bàn và ghế nhựa của TT ngồi bữa trước…được hân hạnh gọi một “suất Bún Chả Obama - gồm tô thịt nướng, nem hải sản và một chai Bia Hà Nội”. Ái mộ ông TT quá xá cỡ…

Hiện nay bà chủ quán Hương Liên đã cất giữ toàn bộ bát đĩa, đũa và vỏ chai Hanoi Beer mà TT Obama đã sử dụng để sẽ được trưng bày trong một tủ kính đặt trong tiệm như là một kỷ vật trong lịch sử quán Hương Liên sau hơn 20 năm hiện diện trên thương trường.

Đến nay, sau nhiều tuần lễ sau ngày TT đến, cơn sốt món ăn dân dã truyền thống đất Tràng An: “Bún Chả “ như vẫn chưa hạ nhiệt. Cư dân Hà Thành ngày ngày cứ ào ào kéo nhau đến

“Quán bún… Obama” chỉ để ăn thử một lần xem sao... Nhà chủ coi như trúng số…và Hanoi Beer cũng được coi là một Best Seller trong cái nắng đổ lửa của Ba Đình hiện nay.

Trong khi tờ VN Express cũng đăng tải tâm tình của một thanh niên:

“ Obama ở Hoa Kỳ                                           

Mà sao thấy chẳng khác chi dân mình             

Vui tươi giản dị nghĩa tình

Cũng ăn bún chả bình bình như ai

Yêu sao cái đức cái tài                           

Cái tâm nhân cách ít ai sánh bằng

Chẳng hề sang chảnh kiêu căng

Nên gặp ai cũng thấy rằng “rất yêu”

        (Duy Tuấn)

Lần tới về thăm Hà Nội, tôi sẽ tìm đến quán Hương Liên xem sao ….Quán này nằm trên đường Lê Văn Hưu-Nguyễn Du nối dài, một bên phố thuộc quận Hoàn Kiếm, nửa phố bên kia thuộc quận Hai Bà Trưng, là quãng đường mà chúng tôi vẫn thường tản bộ mỗi buổi chiều ra Hồ Hoàn Kiếm.

    4-   Viếng Chùa Ngọc Hoàng Dakao Saigon

           TT Obama khi tới Saigon truớc tiên viếng thăm Chùa Ngọc Hoàng trên đường đến khách sạn.

Nhiều người cứ tưởng, TT muốn đến nơi nào là chỉ việc dừng xe nơi đó…. Không dễ dàng như mình nghĩ đâu. Lịch trình thăm viếng phải được sắp xếp từ trước. Theo đó người được vinh hạnh tiếp đón và thông dịch cho TT vỏn vẹn không quá 10 phút viếng thăm:

GS Dương Ngọc Dũng, 20 năm trước ông tốt nghiệp MA ngành Đông Á ở Harvard, và 5 năm sau ông lấy Ph. D về Tôn Giáo Học tại Đại Học Đường Boston HK, hiện là GS đại học tại Saigon cho biết: ông đã phải làm việc liên tục với mật vụ Mỹ hơn 3 tuần lễ trước khi TT đến Saigon mà chưa chắc đã là người được chọn lựa… - mật vụ Mỹ nói thế. Khu vực xung quanh chùa đã được mật vụ rà soát kỹ luỡng cùng với chó nghiệp vụ. Dân cư chung quanh còn được chỉ thị là phải đóng các cửa sổ và không cho ai vào trong nhà để chụp hình và ngay các ngóc ngách trong chùa, dưới bàn thờ, trong thùng phước sương …đều được mật vụ chiếu cố kiểm soát để bảo đảm an toàn cho cuộc vếng thăm.  Chiều hôm 24-5, khoảng 4 giờ chiều, TT đến Saigon thì 10 giờ sáng, GS Dũng mới được xác định ông là người được tuyển chọn tháp tùng TT trong 10 phút viếng thăm cùng với vị Sư trụ trì là Thượng Toạ Thích Minh Thông, nguyên là một Việt Kiều đã từng sống ở Mỹ. Vì vấn đề an ninh cho TT, GS Dũng đã được dặn dò kỹ lưỡng việc phải làm: khi có tiếng reo hò của cư dân khu Dakao trước cổng chùa là lúc TT vừa xuống xe, GS được chỉ đinh vị trí đứng sẵn trong sân chùa trước tượng Hộ Pháp nơi mật vụ đã cho đánh dấu chữ thập, nghĩa là ông không  được xê dịch ra khỏi vị trí đó cho đến khi có mật hiệu của nhân viên mật vụ Mỹ. GS Dũng sững sờ trong giấy lát. Cẩn thận quá đi thôi ! Cũng vậy, GS Dũng, vì lý do an ninh, phải giữ khoảng cách tuyệt đối và không được đi sát, đụng vào người TT. Mật vụ còn dặn GS Dũng: khi TT bước đi, Gs phải đếm nhẩm từ 1 tới 8 giầy rồi mới được bước theo. Quy định là như thế, nhưng TT cũng lịch sự mời GS luôn luôn xích lại gần khi bước đi. Có điều là tuyệt đối không ai được tặng hoa, tặng quà hay chụp hình quay phim bất cứ lúc nào….Đây là công việc của phóng viên Tòa Bạch Ôc. Do đó, khi viết bài này, người viết mới được xem qua video clip khi TT cúng dường vào thùng Phước Sương (Donation Box) qua thông dịch của GS Dũng. Chẳng biết TT bỏ vào thùng… bao nhiêu…

Cũng xin được ghi nhận thêm mẩu chuyện vui có thật. Một video clip ngắn quay lại cảnh một ông bố trẻ tới giờ đi đón con, nhưng anh ta vẫn nhẫn nại đứng chờ đón TT thì vợ điện thoại gọi tới nhắc nhở anh nhớ giờ đi đón con. Ông bố trẻ trả lời ngon ơ:

-      Anh đang đứng đợi đón TT. Em đi đón con đi…

         Không biết vợ anh cằn nhằn gì bên kia đầu máy, anh gằn giọng với vợ:

-      Anh đang đứng đón TT.

Ngừng một giây, anh to tiếng:

-      Anh nhắc lại một lần nữa: Anh phải đón TT. Không đón con hôm nay được..Chỉ được cái vớ vẩn đồng nát… Con thì ngày nào mà chả đón. Còn TT thì dễ gì đời người có được một lần chào đón ông…Nghe chửa ?

Sau đó anh cười hả hê. Nhiều bạn trẻ đứng gần đó cuời rộ lên, nói với nhau: “Không biết đêm nay anh bố ngủ ở đâu ?”

Ngoài ra người ta cũng ghi nhận được, TT rất tự nhiên không đi vào cửa giữa mà đi qua cửa phụ với lý do là “ai sao tôi vậy” khi bước vào chánh điện, TT cởi giầy ra, khiến Sư trụ trì hơi ngỡ ngàng, tỏ dáng cảm phục ông. Và ngay lúc bước ra cửa, cô trợ lý của TT trượt chân muốn té nhào, thì TT đã vội vàng nâng cô đứng dậy. Một cử chỉ cao đẹp lịch sự quá !

5-   YSEALI Sáng Kiến Lãnh Đạo Trẻ ĐNA với Rapper SUBOI

Ngày 25-5, TT Obama đến GEM Center ở Saigon để gặp gỡ với khoảng chừng 800 trăm thanh niên sinh viên trẻ trong một tổ chức do ông khởi xướng năm 2013:  YSEALI - Young Southeast Asian Leaders Initiative  - Sáng Kiến Lãnh Đạo Trẻ Đông Nam Á - với mục đích cùng nhau trao đổi về giáo dục, văn hóa. Sự hiện diện của ông như một thông điêp “truyền lửa” để đào tạo khả năng lãnh đạo cho các bạn trẻ trong vùng, là nhịp cầu nối kết giữa Hoa Kỳ và Đông Nam Á. Ông đã được đón tiếp tưng bừng trong một bầu không khí tưởng như chưa bao giờ có tại một thành phố đã một thời là tâm điểm của chiến tranh. Tên gọi YSEALI đã đủ để nói lên ý nguyện của TT một đại cường. Ông đã đến với thanh niên VN như một siêu tài tử:”Obama, we love you ”, qua nhiều băng rôn và biểu ngữ in sẵn.

Trong lúc giao lưu với những người trẻ, TT đã beatbox với một rapper VN: Suboi. “Before I answer your question, why don’t you give me a little rap ?”. Suboi tên thật là Hàng Lân Trang Anh. Sở dĩ người viết muốn nhấn mạnh đến “Queen of Hip Hop” vì Suboi nói tiếng Anh và điệu bộ “chuẩn không cần chỉnh” khiến nhiều người tưởng rằng cô là Việt Kiều sinh trưởng  ở Mỹ. Có người hỏi cô tại sao lại lấy tên là Suboi, cô thản nhiên trả lời, ở nhà tên cô là Su nhưng theo bạn bè, cô có dáng dấp của một tomboy nên cô chấp nhận tên này và ghép lại thành nghệ danh Suboi. Cô say mê nhạc Rap từ năm 14 tuổi và tới năm 15, cô đã trở thành một nhạc sĩ, ca sĩ nhạc Rap, diễn viên (phim Bitcoin Heist của đạo diễn Hàm Trần) và từ đó, cô được vinh danh là Nữ Hoàng Hip Hop Saigon, nổi tiếng với dòng nhạc này trong giới underground (chưa được số đông mến mộ). Trước TT Obama và hơn 800 bạn trẻ, ngay tại hàng ghế ngồi trong GEM Center, cô đã tung hứng “quậy” hết mình qua một khúc Rap ngắn bằng Việt ngữ theo lời yêu cầu của TT: “Tình hình nhà lầu chình ình giầu sang như vua chúa, giật mình sự tình, thực ra đen đúa mà đời vậy mà hay, it’s been a crazy day khi mà ta nhắm hai con mắt suôi mái chèo, trôi bóng mây bay …” phản ảnh đời sống của nhiều giới. Trong một cuộc phỏng vấn ngắn giữa cô và Phố Bolsa TV trước đây, Suboi nói, các sáng tác của cô ghi nhận nhiều về đời sống gia đình, bạn bè, hy vọng và đôi khi theo áp lực từ dư luận. Nhưng ở VN, người dân chưa nhận ra thể loại Hip Hop này. Do đó, Hip Hop chưa được sẵn sàng tiếp nhận, và nhất là khi những lối mòn ca nhạc cũ…vẫn còn ngự trị trên sàn diễn cho dù Saigon đã xuất hiện nhiều ca sĩ Hip Hop. Vi đời không chỉ là mầu hồng, trong khi tuổi trẻ phức tạp phải tìm tới nhạc Rap để biểu lộ cảm xúc, lối thoát và hy vọng của mình, cô nói thế. Dù sinh sống ở Saigon, năm 2014 lần đầu, cô đã được CAAMfest (Center for Asian American Media Festival) mời qua San Francisco trình diễn, nhưng gặp trở ngại về nhập cảnh nên chuyến đi không thành. Qua năm 2015, cô đến với Show Case CAAMfest tại SF và “South by Southwest” – (SXSW) tại Austin TX và Brooklyn NY - quê hương nguồn văn hóa Hip Hop. Qua 2016 năm nay, cô lại được SXSW mời trở lại trình diễn. Cô đã cho phát hành hai album nhạc với tựa đề là Walk (2010) và Run (2014) để nói lên tâm trạng nổi loạn “đường phố” của lớp người trẻ.

Sau buổi gặp gỡ với TT Obama, May 25, 2016 tại Saigon, giới truyền thông trên thế giới đã chú ý đến tài năng của cô: báo The Guardian, Teen Vogue và đài CNN mời cô phỏng vấn. Chắc hẳn đường vinh quang đang chờ người nhạc sì trẻ đã một thời mang một “tâm hồn nổi loạn qua những sắc mầu đường phố”, nhưng “đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt” (tcs), nay cô đã quay lại với chính mình…và làm rạng danh nữ hoàng nhạc Rap trẻ tuổi người Việt. Cô nói hát Rap là cô muốn chuyển tải một thông điệp “Cool” đến mọi giới, không mang theo hình bóng chiến tranh bom đạn một thời đã qua, như nhiều người ngoại quốc thường nhận định. Cũng xin nói thêm, sau âm nhạc cô còn là thầy dạy Anh Ngữ.

Cuộc công du VN của TT Obama vỏn vẹn chỉ có 3 ngày với lịch trình làm việc dầy đặc của ông. Thiết tưởng người viết, qua báo chí, video …chỉ lượm lặt được có bấy nhiều điều lẩm cẩm để viết nên một bài góp vui cho bạn đọc.

Nhưng có cuộc chia ly nào mà không để lại những ngẩn ngơ luyến nhớ, một cư dân Saigon theo dòng cảm xúc trào dâng đã tiễn ông bằng một bài thơ ngắn nhưng đầy ắp những chân tình:

                   “Một thời bom đạn đã qua

                   Xưa hai chiến tuyến giờ là bạn thân

                   Siêu cường nhưng lại dễ gần

                   Quyền cao mà rất bình dân đời thường

                   Ông sang người đón đầy đường

                   Ông về dân Việt nhớ thương ông nhiều

                   Nhớ Ngài Tổng Thống thân yêu

                   Nhớ từng lời nói câu Kiều ông ngâm

                   Ba ngày ông đến viếng thăm

                   Mối tình Việt-Mỹ ngàn năm vững bền”

§  (David Teo  - VNExpress)

Cũng thế, ngày TT Obama rời VN, có một nhà thơ giấu tên đã cảm tác một bài lục bát dài với ý thơ là cuộc hành trình của TT Obama từ lúc ông đến Hà Nội cho tới lúc rời Saigon mà người viết chỉ muốn được dùng 4 câu thơ cuối cùng để khép lại dòng sự kiện:

                   “…Rằng trăm năm cũng từ đây

                   Của tin gọi một chút này làm ghi

                   Nước Mỹ cam kết khắc ghi

                   Sẽ làm tất cả là vì Việt Nam”

Cùng bút tích “ThankYou Note” của Tổng Thống một đại cường để lại cho người VN một niềm luyến nhớ khôn nguôi:

                                                                         

                                                                                                    Phạm Bá

                                                                                                    June 2016